با سلام،
چنانکہ وعده داده بودم سعی میکنم کہ شیوهٔ کار با برنامۂ «قلمبرتر» در برنامۂ TextEdit را شرح دهم و یکی دو نمونہ از امکانات آنرا بہ نمایش بگزارم.
قبل از هر چیز باید بگویم کہ برنامۂ «قلمبرتر» یک برنامۂ کمکی است کہ بہ کمک آن در برنامہهای دیگر میشود بہ کار خوشنویسی فارسی پرداخت. این برنامہ با بعضی از برنامہهای واژهپرداز توافق کامل دارد و با برخی دیگر یک توافق حداقل.
«قلمبرتر» مثلا با نسخۂ ویژهای از برنامۂ TextEdit سیستم عامل توافق ۱۰۰٪ دارد. نسخہای از برنامۂ تکست ادیت بنام QalamBartar TextEdit در هنگام نصب برنامہ «قلمبرتر» در درون پوشۂ برنامہها یا Applications نصب میشود و کاربر باید از QalamBartar TextEdit برای استفاده بدون دردسر استفاده کند.
«قلمبرتر» همچنین در برنامۂ Word 2016 اصدار ۱۵.۱۸ یا جدیدتر قابل استفاده است. البته بدلیل عدم پشتیبانی ۱۰۰٪ از زبان فارسی/عربی در برنامۂ Word 2016 کاربر ممکن است بہ مشکلاتی برخورد نماید.
«قلمبرتر» را میشود در برنامۂ Pages مورد استفاده قرار داد ولی این استفاده محدود است بہ بکاربری فونتهای خاص برنامۂ «قلمبرتر» و نہ امکانات تایپوگرافی و خوشنویسی آن.
نیز طبق اطلاعات موجود در سایت نرمافزاری مریم، «قلمبرتر» در برنامہهای بستۂ نرمافزاری ادوبی ویژه خاورمیانہ مانند «ایندیزاین»، «ایلیستریتور» و نہ «فتوشاپ» قابل استفاده است. من از دوستی خواستہام کہ «قلمبرتر» را در برنامہهای «ایندیزاین»، «ایلیستریتور» آزمایش کند چرا کہ من این دو برنامہ را در اختیار ندارم. وی تایید میکند کہ «قلمبرتر» در این ۲ برنامہ بخوبی عمل میکند. او قرار است کہ تعدادی عکس کہ نشان دهنده کم و کیف کار «قلمبرتر» در این ۲ برنامہ است را در اختیارم بگذارد تا آنہا را در همین مبحث قرار دهم.
با توجہ بہ مراتب بالا من این راهنما را برای کارکرد «قلمبرتر» و برنامۂ QalamBartar TextEdit مینویسم.
«قلمبرتر» با تعدادی فونت پایہ فروختہ میشود. کاربر میتواند تعداد بیشتری از فونتهای اختصاصی و زیبا مانند فونت «شکستہ»، فونت «نستعلیق»، فونت «پیرآموز»، فونت «دیوانی»، فونت «نیریزی» و … را بطور جداگانہ از شرکت نرمافزاری مریم خریداری نماید.
با برنامۂ «قلمبرتر» راهنمای آن نیز نصب میشود کہ بیشتر برای کاربران ویندوز تنظیم شده است.
نیز لازم است کہ برای کارکرد بدون مشکل این برنامہ از لوحۂ تایپوگرافی و پیکانہای آن استفاده کرد و نہ از ترکیبات صفحہ کلید چنانکہ در راهنما بہ آن اشاره شده است.
شیوهٔ کار:۱. ابتدا برنامہ «قلمبرتر» را کہ در پوشۂ Applications نصب میشود را اجرا نمایید
۲. اکنون اگر بہ منتہاالیہ سمت راست مونیتور در قسمت بالائی دقت کنید نمایہ (آیکن) برنامہ کہ عبارت است از حرف فـ بہ رنگ سرخ در درون چہارخانہ مشاهده خواهید کرد. نیز تعداد ۳ عدد لوحۂ شناور در سمت راست صفحہ ظاهر میشوند.
۳. روی نمایۂ برنامہ کلیک کنید، لوحہ جدیدی کہ در واقع حاوی تعدادی دستور است نمایان خواهد شد. در این لوحہ تنظیمات مربوط بہ زبان (شامل فارسی، عربی و انگلیسی) و ظاهر برنامہ، تنظیمات تایپوگرافی، تنظیمات صفحہ کلید مخصوص «قلمبرتر»، راهنما، فروشگاه قلم، نصب فونت پک و اجرای برنامہ قرار دارند.
۴. برای شروع کار روی دکمۂ «اجرای برنامہ» کلیک کنید. برنامہ از شما میخواهد کہ جای برنامہای کہ باید اجرا شود را مشخص کنید. از همان طریق بہ پوشۂ Applications رفتہ و روی نمایۂ برنامۂ QalamBartar TextEdit کلیک کنید. مشاهده خواهید کرد کہ اکنون برنامہ QalamBartar TextEdit باز میشود.
توجہ: اگر برنامۂ TextEdit سیستم باز است باید از قبل آنرا ببندید در غیر اینصورت پیامی با مضمون اینکہ «برنامہ مورد نظر در حال اجرا میباشد. ابتدا آن را ببندید» نمایان خواهد شد.
۵. من در هنگام کار در برنامۂ TextEdit دوست دارم کہ حاشیہ صفحہ را ببینم، اگر شما نیز مایل بہ انجام آن بودید میتوانید از منوی Format دستور Wrap to window را اجرا کنید.
نیز من برای بہتر دیدن جزئیات دوست دارم کہ صفحہ را با بزرگنمائی بیشتر استفاده کنم. اگر شما نیز مایل بہ انجام همین کار باشید میتوانید بزرگنمائی صفحہ را بہ اندازهٔ ۲۰۰ در منتهیالیہ سمت راست صفحۂ TextEdit در پایین صفحہ انتخاب کنید.
گرچہ در برنامۂ «قلمبرتر» امکان تغییر فونتهای آن وجود دارد ولی من دوست دارم کہ لوحہ فونت سیستم عامل نیز باز داشتہ باشم کہ در آن هم امکان تغییر فونت هست (هم فونت نصب شده در سیستم و هم فونتهای «قلمبرتر»، و هم امکان تغییر رنگ و بکاربردن سایہ و …). برای باز کردن پنل فونت سیستم میتوانید از دستور ⌘ و T استفاده کنید یا از منوی Format دستور Font و سپس Show fonts را انتخاب کنید.
اکنون برای شروع کار بہ ترتیب زیر عمل میکنیم.
ا. کلمہای را در برنامۂ QalamBartar TextEdit تایپ کنید. اگر مایل باشید میتوانید اِعراب را نیز در این مرحلہ وارد کنید، در غیر اینصورت میتوانید اعراب را بعدتر از طریق پلت (پنجره درج اِعراب و علائم) در جای مورد نظر قرار دهید.
ب. برای انجام کار از ۲ ابزار بسیار مهم در اختیار داریم
پیکانہای موجود در پنجرهٔ کلیدهای کنترلی
پنجره موقعیت مکانما
و البتہ ماوس یا همان موشواره کامپیوتر
ج. ابتدا در روی کملہای کہ میخواهید روی آن کار کنید در جائی کلید کنید. مشاهده خواهید کرد کہ در « پنجره موقعیت مکانما» حروف بصورت جدا جدا نشان داده میشوند.
- پنجره موقعیت مکاننما.png (7.11 KiB) - بازدید 15050 بار
د. اکنون در پنجرهٔ « کلیدهای کنترلی» دکمۂ «نقاط و اعراب» را انتخاب کنید.
در « پنجره موقعیت مکانما» با موس روی حرفی نقطہدار مانند «ن» یا «پ» کلیک کنید. سپس با پیکان «پنجرهٔ کلیدهای کنترلی» نقطہ را بالا، پایین، راست و یا چپ حرکت دهید. اگر الان بہ «پنجره موقعیت مکانما» نگاه کنید متوجہ میشوید کہ نقطہ از حرف جدا شده و در کنار حرف قرار میگیرد. همین کار را میتوانید با علائم اِعراب نیز تکرار کنید.
هـ. الان در «پنجره موقعیت مکانما» هم حروف بصورت جدا از هم هستند هم بقطہها از کلمۂ مادر خود جدا شدهاند و هم اِعراب از کلمۂ مارد خود جدا شدهاند. اکنون همہ چیز برای کار روی کلمات آماده است.
برای جابجائی حروف ابتدا در «پنجرهٔ کلیدهای کنترلی» حرف را انتخاب کنید و «پنجره موقعیت مکانما» روی حرف مربوطہ کلیک کنید سپس با کمک پیکانہای موجود در «پنجرهٔ کلیدهای کنترلی» آنہا را بہ جای مورد دلخواه حرکت دهید.
و. همین کار در مورد نقطی و اِعراب نیز صدق نیز میکند با این تفاوت کہ در «پنجرهٔ کلیدهای کنترلی» باید دکمۂ «نقاط و اِعراب» را باید انتخاب کرد.
ز. نکتہ مہم دیگر آن است کہ برای تغییر رنگ نقاط و اِعراب ابتدا باید روی کیبورد کامپیوتر دکمۂ control را پایین نگہدارید سپس با ماوس روی نقطہ یا اِعراب مورد نظر در «پنجره موقعیت مکانما» کلید کنید سپس از پالت فونت برنامہ TextEdit و پالت رنگ موجود در آن رنگ دلخواه برای نقاط، حروف و اِعراب انتخاب کنید.
ح. نیز در «پنجرهٔ کلیدهای کنترلی» ۲ دکمۂ مهم قرار دارد؛ یکی دکمۂ تغییر شکل حروف و یا نقاط و یا اِعراب است و دیگری دکمۂ کشیدگی حروف
علاوه بر موارد فوقالذکر «قلمبرتر» امکان درج تعداد زیادی از علائم دینی را بہ در اختیار کاربر قرار میدهد (شکل ۲ پایین).
مثلا با درج ؟ب؟ عبارت بسمالله الرحمن الرحیم نمایان میشود و با درج ؟بس؟ عبارت بسمه تعالی و الی آخر. برای درج علائم دینی بیشتر بہ راهنمای قلمبرتر کہ توسط شرکت نرمافزاری مریم تہیہ شده مراجعہ شود.
لازم بہ یادآوری است کہ همۂ فونتهای برنامہ «قلمبرتر» امکانات یکسانی ندارند لذا لازم است کہ برای انجام کار تک بہ تک فونتها را مورد آزمایش قرار داده و بہ امکانات هر فونت پی ببرید.
نیز میتوانید بہ آدرس پایین در سایت شرکت مریم مراجعہ کنید و آخرین نسخۂ راهنمای «قلمبرتر» را دریافت کنید.
http://maryamsoft.com/files/Download/QalamBartar.pdfنمونہهای تایپوگرافیدر برنامہ «قلمبرتر» تنہا عامل محدود کننده ابتکار خود کاربر است!
از علاقمندان دعوت میکنم کہ ابتکارات و طراهیها و نمونہ خوشنویسی توسط «قلمبرتر» را در پایین همین مبحث بہ نمایش بگذارند تا این عاملی باشد برای تشویق ابتکار در نزد بازدید کنندگان انجمن ایرماگ!