به طور اتفاقی تو اینترنت گذرم به این متن خورد که برای من و یحتمل خیلی از کاربرها راهنمای خوب و تقریبا درستیه برای صحیح نوشتن. فکر کردم به اشتراک گذاشتنش خالی از فایده نباشه. تاپیک مناسبتری پیدا نکردم. به هر صورت:
نگارش صحیح
نحوه اتصال١) ضمایر ملکی (–َم، –َت، –َش، –ِمان، –ِتان، –ِشان)
٢) فعلهای اسنادی (ام، ای، است، ایم، اید، اند)
٣) “ه„ بدل از است، ه عنوان حرف آخر فعل سوم شخص، «ه» و «ـه» براي تصغير
١)ضمایر ملکی (–َم، –َت، –َش، –ِمان، –ِتان، –ِشان)ضمایر ملکی پیوسته نوشته میشوند:
صدایمان = صدایمان
دستتان = دستتان
عمویام = عمویم
صندلیمان = صندلیمان
نکته: این ضمایر اگر پس از واژههایی در آیند که به «ه»ی بیان حرکت (= جامه)، حرف صدادار –ُ (= تابلو)، مصوت ی (= بارانی) ختم میشوند، به صورت ام، ات، اش، مان، تان، شان، به کار میروند:
جامهم = جامهام
تابلوت = تابلوات
بارانیش = بارانیاش
٢) فعلهای اسنادی (ام، ای، است، ایم، اید، اند)این فعلها در صورتی به واژههای پیش از خود میچسبند که این واژهها به صامت ختم شده باشند:
خوشحالام = خوشحالم
پاکاید = پاکید
خشنودایم = خشنودیم
نکته: فعلهای ربطی پس از واژههایی که به «ه» بیان حرکت و «ی» ختم میشوند، به صورت جدا نوشته میشوند:
فرزانهام = فرزانهام
ایرانیاید = ایرانیاید
٣) ميدانيم که «ه» و «ـه» در زبان محاوره اي بدل از «هست» يا «است» به کار ميروند، که بنا به حرف آخر واژه ي انتهاي جمله، تغيير مي کنند. به مثال هاي زير بنگريد:«اين شهر خيلي آباده» = «اين شهر خيلي آباد است».
«امروز هوا گرمه» = «امروز هوا گرم است».
ميدانيم که «ه» و «ـه» در زبان محاوره اي بدل از «هست» يا «است» به کار ميروند، که بنا به حرف آخر واژه ي انتهاي جمله، تغيير مي کنند.
حال اگر واژه اي به حرف «الف»، «و» و «ـه» پايان پذيرد، در زبان فارسي دو روش برا افزودن «ـه» داريم:
يک – چه در زبان محاورهاي چه در نوشتاري، از واژه ي «است / ست» استفاده مي کنيم.
دو - در زبان محاوره اي پيش از «ـه»، «ئـ» مي آوريم و به صورت «ئه» مي نويسيم. نمونه هاي زير را ببينيد:
«اين نقاشي ِپانته آ ست»(محاوره اي و نوشتاري)
يا «اين نقاشي پانته آ ئه» (محاوره اي)
«اين حالت تو به خاطر گرماست»(محاوره اي و نوشتاري)
«اين حالت تو به خاطر گرمائه» (محاوره اي)
«اين درخت هلوست»
«اين درخت هلوئه»
«پدرم خانه ست» يا «پدرم خونه ست»(محاوره اي و نوشتاري)
«پدرم خونئه»(محاوره اي)
«اين باد پنکه ست»(محاوره اي و نوشتاري)
«اين باد پنکئه»(محاوره اي)
همانطور که ديديد «ـه»ي خود واژه در حالتي که «ئـ» به انتهاي آن مي افزاييم، حذف ميشود.
کاربرد “ه„ براي راحتي گفتار:جايگزيني به عنوان حرف آخر فعل سوم شخص
در اين کاربرد براي راحتي در گفتار، حرف «د» در پايان فعل سوم شخص به «ه» و «ـه» تبديل مي شود. مانند:
«اين غذا رو دوست داره»
«بايد بهش عادت کنه»
کاربرد «ه» و «ـه» براي تصغيرگاهي افزودن «ه» و «ـه» به يک نام در زبان محاوره اي کاربرد «ک» در فارسي را دارد و براي کوچک کردن (بي اهميت جلوه دادن) به کار مي رود. (از آنجايي که اين «ک» را «کاف تصغير» مي نامند شايد بتوان «ه» و «هـ» را در کاربردي اين چنيني «ها» تصغير نام نهاد.) مثال زير را ببينيد:
اين مرده کيه؟ (محاوره اي) = اين مردک کيست؟ (نوشتاري)
کاربرد براي اشاره به موردي خاصتنها در زبان محاورهاي براي اشاره به موردي خاصي «ه» و «هـ» را به پايان نام ميافزايند. مانند:
اين دفتره (اشاره) با اون دفتره (اشاره) فرق داره (جايگزيني).
اين خونهه (اشاره) از اون خونهه (اشاره) بزرگ تره (هست).
اون ماهيه (مورد اشاره) بزرگ تره (هست).
و این هم نسخهی خلاصه، به شکلی دیگه: