نسخهٔ دوم قلم‌های سری X

[Behnam]

راست می‌گویی. منظورت «ک» تنهاست نه؟ یک باگ دیگر هم ایلیا به من گزارش کرد که باید روی آن کار کنم. هروقت نسخهٔ بروز رسیده آماده شد خبر خواهم کرد.
اما اسم همهٔ قلم‌های سری ایکس (برای کامپیوتر) فرق دارد. این یکی کاملاً فرق دارد چون لوتوس هنوز بصورت تجاری توزیع می‌شود و مارک تجاری است.

[Behnam]

دو باگی که در مورد نیلوفر گزارش شده بود رفع شد و نسخهٔ به روز رسیده در ویکی و بخش دریافت قرار گرفت.
اصلاح سرکش «ک» به سرعت انجام شد ولی در طول هفتهٔ گذشته سخت مشغول پیدا کردن راه حلی برای رفع باگ گزارش شده از سوی ایلیا بودم که در حروفچینی در محیط AAT، در هنگام استفاده از کشیده پیش می‌آید. در واقع باگی که ایلیا پیدا کرده بود باگی است که در همهٔ قلم‌های سری ایکس۲ وجود دارد و تاکنون کشف نشده بود!
بالاخره موفق شدم که با باز نویسی کامل دستورالعمل حروفچینی قلم در محیط AAT این باگ را برطرف کنم، و نیز به عنوان یک اثر جانبی ولی خیلی مهم، حجم کلی دستورالعمل‌های حروفچینی را ۱۰٪ کاهش دهم. این بدان معناست که این قلم دست‌کم ۱۰٪ سریعتر حروفچینی می‌شود و از آنجا که دستورالعمل‌های کوتاه شده بیشتر متوجه گروهی از حروف الفباست که اکثریت حروف الفبا را تشکیل می‌دهند، حدس من این است که سرعت حروفچینی قلم در محیط AAT در عمل بسیار بیشتر از ۱۰٪ افزایش یافته باشد.
به این ترتیب نیلوفر به عنوان نماد نهایی کیفیت فنی قلم‌های سری ایکس۲ تثبیت شده است و دیگر قلم‌های این سری به تدریج به روز رسیده و با این کیفیت تطبیق داده خواهند شد.
نکته‌ای که شاید برای کاربران لینوکس خبر خوشی باشد این است که با نیلوفر، لایسنس جدیدی عرضه شده است که جواز قلم‌های باز SIL International است. این جواز رفته رفته به همراه بروز رسانی دیگر قلم‌های سری ایکس، به آنها نیز اضافه خواهد شد.

[saeidk]

خیلی ممنون

[Behnam]

قبل از هر چیز، زر را بروز رساندم! XB Zar v.7.2
به کسانی که از زر استفاده می‌کنند، بویژه کاربران مک که در محیط مک و AAT کار می‌کنند، این بروز رسانی را قویاً توصیه می‌کنم. ضمناً لایسنس جدید به زر هم اضافه شد.

[Nine]

با سلام
فونت Bnazanin هم برای مک وجود داره؟
ممنون

[Behnam]

هر قلمی که بطور بنیادی دستکاری می‌شود باید نام متفاوتی با نام اولیه داشته باشد. پس پاسخ این سوال بستگی به این دارد که منظورت چیست. اگر خود قلم Bnazanin از بُرنا منظورت هست، همان است که هست. شاید روی لئوپارد کار کند. اما آن قلم از روی قلم Nazanin لاینوتایپ ساخته شده است که اول نام آن B ندارد (و آن هم تکنولوژی قلم مک را ندارد). من در سری ایکس۱ نمای این قلم را با نام X Nazanin بیرون داده بودم که البته روی PC کار نمی‌کند ولی روی مک کار می‌کند. نسخهٔ نازنین برای سری ایکس۲ هنوز در نوبت است و آماده نشده است.
در مورد نام آن، هنوز نمی‌دانم چکار کنم چون وضعش مثل نیلوفر است. نازنین نام تجاری است. شاید اصلاً به احترام طراح اولیهٔ آن نام آن را گذاشتم «حقیقی».
http://www.linotype.com/1263/nazanin-family.html#

[Nine]

با سلام
ممنون بهنام جان
منظورم قلمی است که بیشترین شباهت ظاهری رو به همون قلم B-Nazanin ویندوز داشته باشه
چون تو ایران این قلم خیلی مرسومه
این قلمی که گفتید خیلی شبیه است اما انگار رایگان نیست
اگر ممکنه یه قلم که تجاری نباشه و از نظر شباهت بیشترین شباهت رو به B-Nazaninویندوز داشته باشه رو برای Leopardمعرفی کنید
ممنون

[saeidk]

منظور از حقیقی ، ابراهیم حقیقی است؟

[Behnam]

احتمالاً ابراهیم حقیقی است. در سایت لاینوتایپ تنها «آقای حقیقی» آورده شده است و من چیز بیشتری نمی‌دانم.
اما Nine جان اگر روی ویکی ایرماگ بروی یک بخش ویژهٔ قلم فارسی دارد و یک صفحهٔ ویژه سری ایکس۱
http://wiki.irmug.com/index.php/قلمهای_سری_ایکس_نسخهٔ_۱

[Ali.Rastegar]

برای Leopard همان B Nazanin هم قابل استفاده است. اما معمولا قلمهای بهنام بهتر هستند!

[Behnam]

نازنین به سفارش روزنامهٔ کیهان از سوی لاینوتایپ ساخته شد ولی پایان ساخت آن همزمان شد با تغییر اوضاع در ایران. احتمالاً ایدهٔ اولیه این بود که این قلم در انحصار انتشارات کیهان باشد همانگونه که خیلی از ناشران کتاب و مجله و روزنامه در اینجا (به علاوهٔ سازمان‌های دولتی و غیره) به شرکت‌های قلم‌ساز سفارش خصوصی می‌دهند تا نمای ظاهری انتشاراتشان یک هویت منحصر به فرد و جلوه‌ای قابل تمیز از دیگر انتشارات داشته باشد.
من یک پاراگراف از روزنامهٔ کیهان را روی Mellel با B Nazanin تایپ کردم و سعی کردم اندازهٔ قلم و ستونی مشابه کیهان درست کنم تا یکی بودن کامل این دو قلم به وضوح آشکار شود.
اکنون، پس از سالها سر و کله زدن با هزار جور قلم، اشکالاتی در این قلم به چشم من می‌آید که شاید به چشم خیلی‌ها نیاید و یا شاید اصلاً خیالی باشند. ولی حقاً نازنین نقش مهمی در شکل‌گیری استاندارد حروفچینی فارسی داشته و دارد.
«بهتر» کردن این قلم کار ساده‌ای نیست. ویژگی کلیدی قلم‌هایی که من می‌سازم این است که روی هر نوع مک کار می‌کنند. اینکه «بهتر» یا «بدتر» باشند خیلی به سلیقهٔ شخصی مربوط می‌شود. امیدوارم آن چیزی که من تحویل می‌دهم هویت خودش را داشته باشد همانطور که نیلوفر هویت خودش را دارد. اما در مورد نیلوفر، به صراحت می‌توانم ادعا کنم که از لوتوس «بهتر» است!

[saeidk]

چند تا نکته کوچک درباره نیلوفر:
لیگچر الله ندارد. ترکیب آگاه هم متناسب با برنامه و پشتیبانی برنامه از کرنینگ به هم نزدیک است. اعراب کسره هم خیلی نزدیک است و به بعضی حروف می‌چسبد.
موفق باشید

[Behnam]

ممنون.
کرنینگ را ظاهراً کم گذاشته‌ام. این را سر فرصت اصلاح خواهم کرد ولی مثل قضیهٔ کاف و کشیده فوریت ندارد.
من از تکنیکی که در سری ایکس۲ در جایگزاری اِعراب استفاده می‌کنم راضی نیستم. خیال دارم که روزی از همان تکنیکی استفاده کنم که مثلاً در لوتوس لاینوتایپ استفاده شده است. اما فعلاً نه ابزار آن را دارم، نه کامپیوتر آن را و نه سواد آن را! قضیهٔ محل کسره قبل از ع و چ و غیره از دشوارترین مشکلات قلم سازی است. لوتوس بُرنا از این رو موفق است که اصلاً اِعراب را جایگزاری نمی‌کند! اما لوتوس لاینوتایپ هم همانطور که در عکس ضمیمه می‌بینی در این کار ناموفق است. اتفاقاً من ایده‌ای به نظرم رسیده که این مشکل را شاید با همان تکنیک قراضهٔ کنونی‌ام بتوانم حل کنم. حالا ببینیم چه می‌شود.
قضیهٔ اللّٰه داستان پیچیده‌ای دارد. من برای اللّٰه در هیچیک از قلم‌هایم لیگاتور نمی‌گذارم. این بخشی به معتقدات شخصی‌ام مربوط است که نوشتهٔ فارسی یا باید با فرم «حروفچینی» باشد و یا با فرم «خطاطی». قاطی کردن این دو با هم جور در نمی‌آید. ولی با اینکه در شیراز و تبریز و ثلث لیگاتور گذاشته‌ام، بازهم لیگاتور اللّٰه ندارند. این موضوع به داستان دیگری نیز مربوط می‌شود.
اشکال اولیه از اینجا شروع می‌شود که صفحه‌کلید فارسی و عربی غالباً الف کوچک ندارد در حالیکه باید داشته باشد. حتی اگر من برای الله لیگاتور می‌گذاشتم، این لیگاتور باید تنها آن حروف و علائمی را نمایش بدهد که تایپ شده‌اند و لاغیر. حالا اگر من برای بچه‌ام دنبال «لله» باشم تکلیف چیست؟!
در عکس زیر، متن با نیلوفر دقیقاً همان چیزی را نمایش می‌دهد که تایپ شده است. همانطور که می‌بینی لوتوس لاینوتایپ با تایپ شدن اِعراب اللّٰه در مواجهه با لیگاتورش گیج می‌شود. لوتوس بُرنا هم که اصلاً الف کوچک ندارد. ضمناً لیگاتور «لا» را هم با تاپپ شدن اِعراب می‌شکند. (قلب الْاسد)

[saeidk]

درباره اعراب، در یک متن پر از اعراب آزمایش کردم فقط همین یک مورد (بِع) مشهود بود و بقیه اعرابها در یک متن عربی مشکلی نداشت. ضمن این که در ایندیزاین، خود برنامه به دلیل موتور متن متفاوت اعراب را آورد پایین ولی در ورد که تصویر ضمیمه از آن است این گونه بود. به جای آن در ورد میلس درست بود ولی در ایندیزاین اعراب به دو نقطه حرف قبل می‌چسبید. البته در ایندیزاین و فقط هم در ایندیزاین در بخش diacritic positioning می‌توان جای اعراب را بالا و پایین کرد و اگر هم قلم ساز در بخش اپن تایپ نسبت اعراب به تکت تک حروف را تعریف کرده باشد در آنجا آن را برقرار کرد.

درباره الله هم چون احتمالاً به کاربرانی که می‌خواهد از این قلم استفاده کننده باید بگوییم آن را به جای لوتوس استفاده کنند این تفاوت بسیار مشهود است.
کلمه لله خیلی کم در فارسی استفاده می‌شود ولی الله بسیار زیاد به کار می‌رود. ضمن این که می‌توان لیگچر تعریف کرد که به جای ا+ل+ل+ه بگذارد الله آن وقت مشکل لله هم حل می‌شود. نکته جالب این که در قلمهای «فارسی وب» هم این ترکیب را گذاشته‌اند: ا+ل+ل+تشدید+ه=الله که خوب هیچ کسی در حروفچینی فارسی تشدید را نمی‌گذارد.
به هر حال خیلی ممنون قلم بسیار خوبی است. لوتوس لاینوتایپ مشکلاتی داشت (مثل داشتن لیگچر اجباری و...) که قابل استفاده نبود ولی این قلم خیلی خوب است.
موفق باشید

[Behnam]

از آنجا که پروندهٔ الکترونیکی از یک محیط به محیط دیگر مهاجرت می‌کند، قلم و قالب و صفحه‌پردازی آن می‌تواند دستخوش تغییرات بی‌پایان شود، بهتر است که به قوانین یونیکد وفادار بمانیم و عادت کنیم که آن چیزی را که می‌خواهیم بنویسیم تایپ کنیم.
حالا من می‌توانم کوتاه شدن لام دوم را به وجود الف مشروط سازم. ولی کمی جستجو کردم و دیدم اسامی مثل عبدالله و نصرالله با و بدون الف نوشته می‌شوند. عبدلله-نصرلله. این است که به تصمیم گیری چند سال پیش خودم در این مورد، و دلایلی که داشته‌ام و حالا یادم نیست اعتماد می‌کنم!
احتمالاً آن قابلیت این‌دیزاین به تکنولوژی جایگزاری اِعراب در لوتوس لینوتایپ مربوط می‌شود. با آن تکنیک، قلمساز یک محل پیش‌فرض برای هر حرفی تعیین می‌کند ولی این‌دیزاین می‌تواند آن محل را تغییر دهد. لوتوس بُرنا هم اگر اِعراب را به عنوان mark مشخص کرده بود، احتمالاً این‌دیزاین می‌توانست آنها را جابجا کند.