انجمن ویکی قلم‌های فارسی
ورود / عضویت

نوشتار فارسی با ملِل — Persian Mellel

درمورد نرم‌افزارهای کاربردی مکینتاش

نوشتار فارسی با ملِل — Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 28 ژوئیه 2013, 01:11

تصویر
چندی است که مشغول رونویسی خاطرات تقی‌زاده هستم. هم فال است و هم تماشا. هم با نوشتن مطلب از انبوه جزئیات تاریخی چیز بیشتری در مغزم می‌ماند و هم برای اولین بار ملِل را بطوری جدی به کار گرفته‌ام و گام به گام با آن بیشتر آشنا می‌شوم.
گفتم در میانهٔ کار از این زنگ تفریح استفاده کنم و نفسی تازه کنم و نیز تجربیاتم را در مورد کار با ملِل با شما درمیان بگذارم.
این تاپیک را برای «آموزش ملِل» باز نکرده‌ام. خودم در این رشته بسیار مبتدی هستم و هنوز خیلی چیزها هست که نمی‌دانم. این تاپیک برای «آموزش» نیست. برای «خودآموزی»ست. این تاپیک برای کاربران فارسی زبان ملل است که دانسته‌های خود را با یکدیگر در میان بگذارند و از یکدیگر چیز یاد بگیرند.
از خود پرسیدم که آیا من در آغاز کار رونویسی این کتاب چه چیزی لازم داشتم که کارم را راحت‌تر کند؟ این تاپیک با پاسخ به این پرسش شروع می‌شود: من یک برگ سفید برای نوشتن لازم داشتم که نداشتم! پس گام اول در اختیار داشتن یک برگ سفید است.
لوگوی نرم‌افزار ملِل یک ماشین تحریر است. این زیربنای تفکر سازندگان این نرم‌افزار بوده است. چیزهای دیگری که به مرور زمان به ملِل اضافه شده یا نشده است، تحت تأثیر فشار بازار مصرف است ولی زیربنا همان ماشین تحریر است و ماشین تحریر با قرار دادن یک برگ کاغذ در بالای آن شروع به کار می‌کند.
وقتی ملِل را برای اولین بار نصب کرده و باز می‌کنید، پنجره‌ای با الگوهای (templates) برگ‌های مختلف باز می‌شود که شما یکی را انتخاب می‌کنید. الگوی پیشفرض معمولاً یا Default است (قطع A4 استاندارد اروپا) و یا Default letter (استاندارد امریکا). اما این الگوها تنها الگوی «قطع» و اندازهٔ برگ نیستند. این الگوها شامل مجموعه‌ای از پیشفرض‌ها از جهت نگارش گرفته تا نوع فانت و اندازهٔ تیتر و زیرتیتر و شیوهٔ شمارش و درجه بندی مطالب و غیره و غیره هستند. یک نویسندهٔ انگلیسی زبان یک برگ را انتخاب می‌کند، این برگ با یک Default set باز می‌شود و در لحظه همه چیز برایش مهیاست. اگر بخواهد تغییری در سامانه‌های متن بدهد، می‌تواند آن کار را سر فرصت و بعداً انجام دهد. یا خیلی ساده با تغییری در پالِت‌های کنترل کاراکتر و پاراگراف و صفحه و غیره، در همان لحظه این تغییرات را وارد کند. اما برای یک نویسندهٔ فارسی چنین نیست. این Default set همهٔ جزئیاتش به هم مربوط می‌شوند و همهٔ این جزئیات برای نگارش چپ به راست و حروف لاتین تنظیم شده‌اند. تغییر دادن یک جزء آن توسط یک کاربر فارسی زبان، آن جزء از تنظیمات را در ناهماهنگی با مجموعهٔ دیگر جزئیات قرار می‌دهد.
این است که من این برگ Default ملِل را برداشتم و همهٔ جزئیاتش را برای نگارش فارسی تنظیم کردم. هیچ تغییری در مبنای این تنظیمات ندادم، اندازهٔ فانت پیشفرض همانی است که در Default ملِل است، اما فانت‌های پیشفرض را از فانت‌های لاتین به یک فانت فارسی (XB Zar) تغییر داده‌ام. حتی از فانت‌های متنوع استفاده نکردم چون کاربر فارسی زبان می‌تواند به سلیقهٔ خود این کار را بکند. ولی اگر نکند، هیچ چیزی مغایر با سیستم نگارش فارسی رُخ نخواهد داد. ایدهٔ اصلی این بوده است.
پس در اینجا من تنها به نکاتی می‌پردازم که در دیفالت فارسی با دیفالت ملِل متفاوت است.
در Paragraph Style من برای Title انواع مختلفی درست کرده‌ام. نیاز به آن در جریان رونویسی این کتاب پیش آمد و لزوماً چیزی اساسی نیست. ولی آن ویژکی‌های Title در Default set به Title simple منتقل شده است. البته همهٔ تیترها تراز وسط شده‌اند که فکر کردم برای فارسی معمول‌تر است.
Paragraph Style دیگری که در دیفالت ملِل وجود ندارد و من به دیفالت فارسی اضافه کرده‌ام Regular couplet است. این یکی را اینجا کمی توضیح می‌دهم چون بدون توضیح غیر قابل استفاده است… و دیگر حرفی فعلاً نخواهد ماند تا دوستان این «برگ سفید» فارسی را نصب کرده باشند و همگی در گفتگوها نقطه شروع مشترکی داشته باشیم. گفتم «برگ سفید» ولی در واقع من از همان آغاز کار رونویسی خاطرات تقی‌زاده رنگ زمینهٔ برگ را عوض کرده بودم زیرا رنگ سفید روی مونیتور بسیار نورانی است و در دراز مدت چشم را خسته می‌کند. این است که من کارم را با برگی شروع کردم که رنگ کاغذ روزنامهٔ پریروز را دارد! اما هر دو نوع سفید و رنگی الگوها را در بسته قرار داده‌ام چون باید بدانید که این رنگ زمینه چاپ می‌شود و اگر بخواهید چاپ کنید خرج جوهر چاپگر شما سر به فلک خواهد زد! عوض کردن رنگ زمینه هم در Style set غیر ممکن است. این تنها در پالت Page ممکن است و کلی هم مکافات دارد. تا یادم نرفته لینک بستهٔ «واژه‌پرداز ملل» را اینجا می‌گذارم.

https://dl.dropboxusercontent.com/u/536 ... %D9%84.zip

اما در بازگشت به موضوع پاراگراف استایل Regular couplet یک برگ سفید برگ سفید فارسی نیست اگر برای نوشتن ابیات شعر فکری نکرده باشد! فکری که من کرده‌ام ابتکار جدیدی نیست، ولی کار نوشتن شعر فارسی را کم‌زحمت‌تر می‌کند. اگرچه بی‌زحمت نیست.
دوستی می‌گفت که در یکی از نسخه‌های قدیم Word مایکروسافت باگی وجود داشت که باعث می‌شد خط آخر پاراگراف هم در تنظیم «تراز کامل» تراز می‌شد. یعنی اگر خط آخر پاراگراف دو کلمه هم بیشتر نبود، یکی در منتهای سمت چپ و دیگری در منتهای سمت راست قرار می‌گرفت! البته مایکروسافت خیلی زود این باگ را رفع کرد ولی آنهایی که دنبال راهکار برای نوشتن مصراع تراز در شعر فارسی بودند فشار آوردند که مایکروسافت آن باگ را به عنوان یک «گزینه» در تنظیمات وُرد بگذارد که گویا هنوز هم هست و کلی از مشکلات نوشتن شعر فارسی را کم می‌کند. گویا force justify نام دارد.
زیرا در واقع در این روش که برای نوشتن ابیات فارسی با استفاده از ستون‌های یک Table کاربرد دارد، هر مصراع حکم یک پاراگراف تک خطی را دارد (خط آخر پاراگراف هم هست) ولی باید از یک انتها به انتهای دیگر کشیده شود.
ملل متأسفانه این باگ را ندارد و باید ترتیبی داد که مصراع شعر خط آخر پاراگراف نباشد. برای این کار در آخر هر مصراع یک Line break وارد می‌شود تا پاراگراف یک خطی به پاراگراف دو خطی تبدیل شود و خط اول طبعاً justify می‌شود. خط دوم خالی می‌ماند. توضیحات بیشتر در خود عکس ضمیمه آورده شده است و اینجا مطلب من تمام می‌شود.

تصویر
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Ahmad » 28 ژوئیه 2013, 21:15

بهنام جان،
مطلب بسیار خوب و مفیدی نوشته‌اید و ابتکار عمل جالبی به خرج داده‌اید. برای من ابتکار نوشتن شعر در یک جدول ۳ ستونه جالب بود و نیز استفاده از دستور Regular Couple که از آن بی‌اطلاع بودم. من شعرها را قبلا در یک جدول ۲ ستونه می‌نوشتم و سپس دستور Full Justification اعمال می‌کردم ولی نتایج آن هیچ وقت مرا راضی نمی‌کرد.

ممنون،
احمد
نماد کاربر
Ahmad
Site Admin
 
پست‌ها : 1289
تاریخ عضویت: 30 مه 2004, 17:33
محل سکونت: سوئد

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 28 ژوئیه 2013, 22:56

ممنون احمد جان،
مهمترین حسن این روش سه ستونه این است که اشعار به همان صورت که خوانده می‌شوند نوشته هم می‌شوند. یعنی اگر متن به plain text تبدیل شود ترتیب مصراع‌های ابیات به هم نمی‌خورد. البته به نظر من تنظیم ابیات یک استاندارد جهانی کم دارد. چیزی مثل tab که میان دو مصراع بیت وارد شود و به موتور متن -در هر جایی- بفهماند که با این بیت چه باید بکند.
راستی یادم رفت بگویم که این «برگ سفید فارسی» یک مشکل دارد و آن هم این است که وقتی یک یادداشت زیربرگ وارد می‌کنی شمارهٔ آن (و کل پاراگراف) چپ به راست است و باید اصلاح شود. خوشبختانه ملِل یک دکمهٔ بزرگ تعیین جهت نگارش در بالای پنجره‌اش دارد و این مسئله‌ای نیست. ولی اعصابم را خرد کرده است چون من این باگ را پیشتر نداشتم. در ادامه تنظیمات «برگ سفید» و در مقطعی این باگ پیش آمده است و هرچه گشتم نتوانستم علتش را پیدا کنم. مشکل جدی‌تر از آن این است که در نمای دو صفحه‌ای کنار هم، صفحهٔ بعدی سمت راست می‌افتد. این را هم پیشتر نداشتم و فکر می‌کنم منشأ هردو یک چیز باشد.
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Ilia » 29 ژوئیه 2013, 03:00

بهنام جان، متشکر برای درست کردن این تاپیک.
بنظر منهم مثل احمد، این ترفند سه-ستونه راهکار بسیار جالبیست. احسنت!
نماد کاربر
Ilia
Site Admin
 
پست‌ها : 6175
تاریخ عضویت: 25 سپتامبر 2006, 01:01
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 29 ژوئیه 2013, 04:09

ایلیا جان این جدول سه ستونه ابتکار من نیست. در بالا هم نوشته‌ام ابتکار جدیدی نیست. اگرچه من این روش را بدون اینکه در جایی دیده باشم گهگاه به کار می‌بردم ولی ظاهراً پیش از آن کانی بابروف در سایت آموزش فارسی‌اش گذاشته بود و او هم احتمالاً از بچه‌های فارسی وِب آموخته بود. (که حالا شاید پدر بزرگ شده باشند!) راستش من فکر می‌کردم این را همه می‌دانند!
چیزی که من اضافه کرده‌ام پاراگراف استایل مربوطه است که کاربران آفیس ویندوز به دلیل وجود همان force justify به آن نیازی ندارند.
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط alireza3335 » 06 اکتبر 2013, 12:12

با سلام
اول اینکه دست بهنام جان از اینکه این تاپیک را آغاز کرده است درد نکند.
دوم من خیلی نیاز دارم تا اصول ویرایشی زبان فارسی از جمله اینکه فاصله خط اول پاراگراف چقدر باشد و … و همچنین اصولی که باید هنگام کار با نرم‌افزارهای پردازش متن مثل ملل رعایت کرد از جمله اینکه تیتر‌ها را چگونه باید تعریف کرد (heading) اندازه‌شان چقدر باید باشد و … . البته چیزی که می‌خواهم ورای اصولی است که در نگارش پایان‌نامه‌ها و امثال آن‌ها وجود دارد. یا بهتر است سوال بپرسم که آیا اصلاً یک اصول کلی وجود دارد؟ یا اینکه هر مجله و یا دانشگاه معیار خاصی برای خودش انتخاب کرده است؟
سوم وقتی که با ملل شروع به تایپ کردم همه چیز خوب بود اما هنگامی که اولین صفحه را پشت سر گذاشتم متوجه عکس پیوست شده، شدم. این مشکل چرا به وجود آمده و راه حل آن چیست؟ خطی که استفاده کرده‌ام B Nazanin است.
چهارم: فایل پیوست شده در دسترس نیست.

با تشکر
پیوست‌ها
Screen Shot 1392-07-14 at 10.58.00 AM.png
علیرضا
نماد کاربر
alireza3335
 
پست‌ها : 677
تاریخ عضویت: 02 ژوئیه 2011, 16:15
محل سکونت: تهران

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Pooria Azimi » 06 اکتبر 2013, 12:28

به نظر فاصلۀ افقی بین حروف مقداری منفی تعریف شده.
نماد کاربر
Pooria Azimi
Site Admin
 
پست‌ها : 3332
تاریخ عضویت: 23 اوت 2008, 14:32
محل سکونت: Santa Barbara, CA

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط alireza3335 » 06 اکتبر 2013, 14:12

تیک kashida را برداشتم درست شد. دریایی است برای خودش این ملل!
فقط اگر دوستان بتوانند در زمینه یادگیری به اینجانب و به جامعه فارسی‌زبانان کمک داشته باشند ممنون می‌شویم.
علیرضا
نماد کاربر
alireza3335
 
پست‌ها : 677
تاریخ عضویت: 02 ژوئیه 2011, 16:15
محل سکونت: تهران

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 06 اکتبر 2013, 17:02

تکنیک ملل برای کاربرد کشیده در متن تراز شده بسیار بسیار ابتدایی است و در بیشتر قلم‌ها که خط کشیدهٔ طولانی دارند این مشکل پیش می‌آید. با سری ایکس معمولاً پیش نمی‌آید. ولی بهرحال اشکال از ملل است نه قلم.
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط alireza3335 » 13 فوریه 2016, 06:31

سلام
خیلی خوبه که این تاپیک ایجاد شده و بعد از این همه مدت به این تاپیک بازگشتم.
بهنام جان در این templateی که درست کرده‌ای حس میکنم باید جای footnote و endnote جابه‌جا باشد. اینطور نیست؟ چون وقتی اینجا endnote را می‌زنیم همان «پاورقی» همیشگی خودمان را می‌آورد ...
علیرضا
نماد کاربر
alireza3335
 
پست‌ها : 677
تاریخ عضویت: 02 ژوئیه 2011, 16:15
محل سکونت: تهران

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 13 فوریه 2016, 07:01

من این آخر هفته یک نگاهی به قضایا می‌کنم و خبر خواهم داد. ولی چشم بسته حدس می‌زنم یکی دو خط نوشته‌ای و endnote را زده‌ای. خب اگر متن یک صفحه بیشتر نداشته باشد فرقی بین پاورقی و endnote نخواهد بود! به صفحات دیگر که برسد پاورقی در همان ورق می‌ماند و endnote به آخر متن منتقل می‌شود. شماره زنی پاورقی می‌تواند پیوسته باشد، یعنی شماره‌ها در صفحات بعد ادامه پیدا کنند و یا در هر صفحه از ۱ شروع شود. این قابل تنظیم است ولی پیشفرض فکر می‌کنم این باشد که در هر صفحه از ۱ شروع شود.
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط alireza3335 » 13 فوریه 2016, 17:07

ببینید من از همین template استفاده کردم. راستش آن چیزی که من تا حالا می‌دونم اینه که با توجه به این عکس باید عملکرد footnote و endnote جابه‌جا باشد. منتهی نمی‌دانم چرا اینطور شده!
نکته اینجا است که اگر از قالب پیشفرض خود mellel استفاده کنم footnote همان کارکرد همیشگی خود را دارد. یعنی پایین صفحه یک پاورقی ایجاد می‌کند و ...
ممنون میشم اگه بفرمایید چرا این اتفاق پیش آمده و چطور میشه درستش کرد؟
پیوست‌ها
unnamed document.jpg
علیرضا
نماد کاربر
alireza3335
 
پست‌ها : 677
تاریخ عضویت: 02 ژوئیه 2011, 16:15
محل سکونت: تهران

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط alireza3335 » 13 فوریه 2016, 17:12

یه نکته دیگه اینکه من همیشه در کتاب‌های رسمی فارسی دیدم که برای ارجاع endnote در متن شماره مروبطه را داخل [] می‌گذارند و style آن کاملاً مطابق با اندازه متن (مثلاً قالب regular) می‌باشد. این موضوع در مقالات معتبر انگلیسی‌زبان نیز دیده می‌شود (می‌توانید مراجعه کنید به مقالات Harvard Business Review یا Academy of Management Journal). همچنین در تمام منابعی که دیدم برای ارجاع footnote به داخل متن از پرانتز استفاده نمی‌کنند ولی البته به درستی همانطور که شما به‌کار برده‌اید از uppercase level استفاده می‌کنند.
ممنون می‌شوم بفرمایید مرجع شما برای استفاده از اینگونه نشانه‌گذاری برای ارجاعات چیست؟
علیرضا
نماد کاربر
alireza3335
 
پست‌ها : 677
تاریخ عضویت: 02 ژوئیه 2011, 16:15
محل سکونت: تهران

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 13 فوریه 2016, 21:10

تنظیمات پاورقی بهم خورده. نمی‌دانم از اول اینطور بوده یا یکی از به روز رسانی‌های ملِل باعث آن بوده است. خوشبختانه اصلاح آن خیلی ساده است. کافیست که در منو بار دسکتاپ (وقتی ملِل فعال است) به insert>note<edit note attributes رفته و نام Note را با نام Note Streems هماهنگ کنید.
این اتفاقاً عاملی شد که امکانات تنظیمات در ملِل بهتر شناخته شوند. در آنجا می‌توان تنظیمات گسترده‌ای انجام داد. این تمپلت برای Note دو اندازهٔ معمولی و کوچک دارد. می‌توان در Style Set ده گزینهٔ مختلف برای آن ایجاد کرد! بنابراین موضوع قرار دادن شمارهٔ پاورقی در پرانتز هم در آنجا قابل حل است. من شخصاً به این نتیجه رسیده‌ام که قرار دادن شماره‌های فارسی در پرانتز visibility بهتری برای آن ایجاد می‌کند که اعداد انگلیسی لزوماً به آن نیازی ندارند. البته این به انتخاب نوع فانت و دیگر امور هم بستگی دارد و نداشتن پرانتز در مواردی جلوهٔ نمایش متن را بهتر می‌کند. ولی به تجربهٔ شخصی به این نتیجه رسیده‌ام که اگر چشمم به پاورقی مثلاً شماره ۲ افتاد و آن را خواندم و خواستم ببینم این پاورقی به کدام قسمت متن صفحه مربوط می‌شود، پیدا کردن شمارهٔ ۲ در پرانتز در میان متن صفحه بسیار ساده‌تر از پیدا کردن شمارهٔ ۲ی تنهاست.
حالا مشغول بازبینی تمپلت این تاپیک هستم و آن را به روز خواهم رساند.
پیوست‌ها
Screen Shot 2016-02-13 at 10.27.02 AM.jpg
Edit note attributes
Screen Shot 2016-02-13 at 10.11.56 AM.jpg
نام Note Streem با نام Note ناهماهنگ است.
sample.jpg
تیتر آن Heading است و تنظمیات پاورقی و پایان نوشته اصلاح شده است.
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

پاسخ: نوشتار فارسی با ملِل Persian Mellel

پستتوسط Behnam » 14 فوریه 2016, 07:02

Persian Letter.zip
(9.21 KiB) دانلود 526 بار

مطمئن نیستم ولی فکر می‌کنم راه حل ساده‌تری برای نصب template فارسی پیدا کرده‌ام. لینک بالا یک فایل دیفالت فارسی برای ملل است. آن را با ملل باز کنید و قبل از هر ویرایشی آن را در منوی ملل در file>save as template با نام Persian letter در My Templates ذخیره کنید. ببینید برایتان کار می‌کند یا نه. البته فرض را بر آن می‌گیرم که XB Zar را نصب کرده‌اید.
اما برای در دسترس داشتن این تنظیمات، نه فقط برای فایلی که باز می‌کنید، ولی برای ملِل، باید Style set آن را گلوبال کرد.
Persian Default set.jpg

این Auto-Title خیلی وقت می‌برد تا با فارسی تنظیم شود. پس اگر برایتان کار کند آن را هم ذخیره کنید. همانطور که در عکس نشان می‌دهد مداد زرد را بزنید و بعد تنظیمات ‭Persian default (from Document)‬ را مثلاً به همان عنوان Persian default ذخیره کنید.
پیوست‌ها
Auto-Title.jpg
A-T setup.jpg
در کل 1 بار ویرایش شده. اخرین ویرایش توسط Behnam در 15 فوریه 2016, 01:30.
نماد کاربر
Behnam
 
پست‌ها : 3534
تاریخ عضویت: 27 مه 2004, 04:44
محل سکونت: کانادا

بعدی


بازگشت به برنامه‌های مک


کاربران حاضر در این انجمن: بدون کاربران آنلاین و 15 مهمان