خط نستعلیق

[Ahmad]

دوستان با سلام،

در کمال خوشحالی مایلم به اطلاعتان برسانم که برای اولین بار امکان ویرایش متن فارسی با خط نستعلیق در محیط مکینتاش فراهم شده است. برای من و مطمئنا برای بسیاری از کاربران قدیمی مک این بمثانه آرزوی دیرینه‌ایست که اکنون به تحقق پیوسته است. اینکار که به سفارش نهادی دولتی در ایران انجام شده است و با تلاش هنرمندان خطاط و نیز متخصصین کامپیوتر به انجام رسیده، کاری است بزرگ و مستلزم تقدیر. من به عنوان یک کاربر مک به سهم خودم از تمام کسانی که این عمل را ممکن کرده‌اند تشکر می‌کنم.
نظر به اهمیت موضوع من این خبر را درصفحهٔ اول انجمن کاربران ایرانی مکینتاش، ایرماگ منتشر می‌کنم.
احمد، استکهلم ، جمعه ۱۶ نوامبر ۲۰۰۷

متن اطلاعیه بر گرفته شده از سایت «دبیرخانهٔ شورای عالی اطلاع رسانی» www.scict.ir



جمعه، ۱۳۸۶/۸/۲۵
امکان دانلود فونت نستعلیق از وب سایت شورای عالی اطلاع رسانی فراهم شد

دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی با عرضه آزاد فونت نستعلیق(دانلود فونت)، گام نخست را در عرضه فونت نستعلیق یونیکد بر داشته است.
 
به گزارش واحد ارتباطات شورای عالی اطلاع رسانی، دکتر بهروز مینایی- معاون فنی شورای عالی اطلاع رسانی، با بیان مطلب ذکر شده اظهار داشت: با هدف تقویت حضور خط فارسی در عرصه های بین المللی و نگارش رایانه ای، دبیرخانه شورا به پاسداشت فرهنگ غنی ایران اسلامی در خط تحریری و نوشتار نستعلیق، طرح تولید قلم نستعلیق رایانه ای را در قالب طرح تسما(تولید و ساماندهی محتوای الکترونیکی ایران) به شرکت های رایانه ای پیشنهاد داد و شرکت داده ورزان هامون مجری پیاده سازی و تولید فونت نستعلیق در محیط های عمومی تولید متن شد.
 
وی افزود: خط نستعلیق با توجه به تنوع ارتفاع قرارگیری حروف از خط مبنا یا خط کرسی نوشتاری، برای پیاده سازی در محیطهای تولید متن مشکلات بسیاری در بر دارد و ترکیب های ممکن، تنوع را بی شمار می کند.
 
وی با اشاره به بکارگیری ابزار مناسب برای ساخت فونت و بهره گیری از مشاوره اساتید مجرب و تکنیک های ابداعی در این پروژه گفت: کارهای زیادی برای افزایش زیبایی نمایش خط نستعلیق روی صفحه نمایش انجام شده است. در این راه رایانه به عنوان یک ابزار، بخشی از بار تولید را بر دوش داشته است و بخش اعظم کار ساخت ترکیبات هنری خط نستعلیق را کارشناسان خط نستعلیق به عهده داشته اند.
 
دکتر مینایی تاکید کرد: دبیرخانه با عرضه آزاد، گام نخست را در عرضه فونت نستعلیق یونیکد بر داشته است، امید است ارائه نظرها و جمع آوری انتقاد و پیشنهادها و اعمال دیدگاه ها مراتب ارتقاء و پیشرفت و فراگیر شدن عرضه خط فارسی به زبان نستعلیق میان دوستداران ترویج خط و زبان فارسی در محیط رایانه فراهم شود.
 

[Behnam]

دستت درد نکند احمد. و بویژه دست بانیان این پروژه و دست‌اندرکاران درد نکند. این به نظر من یک گام اساسی است که پیامدهای خوشی خواهد داشت.
برای دوستان خارج کشوری که به اینگونه سرعت بار شدن صفحات عادت ندارند لینک صفحهٔ مربوطه را می‌گذارم که عذاب را کمتر کند!
http://www.scict.ir/Portal/Home/ShowPag ... 346f016c07

[Ali.Samadi]

احمد جان مرسی خبر بسیار خوبی هست. به این دلیل هم تصمیم گرفتم قلم پیشفرض ایرماگ رو به نستعلیق عوض کنم.
نه شوخی به کنار. الان داشتم این قلم رو تست میکردم. متوجه شدم که هنوز چند تا مشکل اساسی داره.
مثلا در مورد فاصله‌های بین حروف، در Text edit و در فتوشاپ هم مشکل وجود داره.

[saeidk]

این کار را قبلاً‌ نرم‌افزاری سینا انجام داده بود به اسم نستعلیق برای ورد مایکروسافت که مثل این فقط یک قلم بود.
آقا بهنام به نظر شما آیا در طراحی فونت کار خاصی انجام شده که این امکان به وجود آمده است؟ و چرا در نرم‌افزارهای ادوبی درست نمی‌نویسد؟

[Ahmad]

سعید

آن خط را من دیده بودم و روی سیستم تایگر اصلا عمل نمی کرد. البته حرف شما درست است که یک قلم بود (بر عکس خط‌های قبلی نستعلیق مثل چلیپا و غیره که حروف فارسی را در پیش از ۳۰ عدد فایل مختلف پراکنده کرده بودند. در آن نرم افزارها در واقع نرم افزار را برای استفاده از آن فایلها نوشته بودند یعنی خط محور بود در حالی که در نرم افزارهای پردازش متن، خط محور نیست بلکه عامل کوچکی است در حروف چینی) ولی برای اینکه درست کار کند در ورد ۲۰۰۳ لازم بود که نرم افزار جانبی دیگری روی ویندوز پس از نصب خط، نصب می شد. فکر کنم نوعی ماکرو برای ورد نوشته بودند تا بتواند از آن خط استفاده کند. در هیچ برنامهٔ دیگری آن خط قابل استفاده نبود.

فکر کنم در مورد این خط جدید، کار مهمی که انجام شده قرار دادن حروف با توجه به کدگزاری یونی کد است. تمام حروف اصلی فارسی را طبق یونی کد کدگزاری شده و لیگاتورها را در بخش Arabic presentation A و B قراداده اند. ولی باید اعتراف کرد که در مورد حروف موجود در خط نستعلیق این کار پیچیده ای است و به این دلیل، شورای اطلاع رسانی به شرکتی برای انجام این کار ماموریت داده اند.

در مورد بعضی اشکلات موجود نیز من امروز گزارش نسبتا کاملی تهیه کردم و به مسئول این پروژه ارسال نمودم.


احمد

[Behnam]

علی یه دو دقیقه صبر کن من یه AAT هم به آن اضافه کنم بعد بکنش پیشفرض ایرماگ!!!

نکتهٔ مهم و اساسی در عرضهٔ این قلم همانطور که احمد توضیح داد مطابقت آن با استاندارد یونیکد است. این به آن معناست که «نمایش خط» به هر صورتی که باشد در امر text encoding دخالتی نمی‌کند. مثلاً واژهٔ «نستعلیق» که با قلم زر نوشته شده باشد همان کُدهایی را دارد که اگر با قلم نستعلیق نوشته شده باشد. این برای import و export کردن یک متن فارسی از یک محیط به محیط دیگر، و مستقل از شکل و شمایل خط، امری حیاتی است.
حق این بود که این قلم به صورت «بتا» عرضه می‌شد. البته در توضیحات مسئول پروژه همین مفهوم ادراک می‌شود ولی شاید بهتر بود که آن را بطور رسمی‌تر و سازمان یافته تری مطرح می‌کردند که مثلاً هرکسی که این قلم را دانلود می‌کند دقیقاً بداند به کجا گزارش باگ بفرستد و یا مثلاً فرم‌های ویژه‌ای برای گزارش باگ تهیه می‌کردند که کاربران برای اشکالات آن فرُم‌ها را پر کنند تا برای بخش فنی و بخش هنری سازندگان قلم، مشکلات مختلف بصورت سازنده‌ای تفکیک شده باشد. یک راهنمای شیوهٔ گزارش باگ نیز در همین چارچوب مفید است.
۹۹٪ کار این قلم نستعلیق انجام شده است اما همانطور که سازندگان این قلم به خوبی می‌دانند. شیطان در همان یک درصد باقی‌مانده نهفته است!
از نظر تئوری این قلم با رفع اشکالات حتی در مرورگرها هم قابل استفاده است. ولی از نظر عملی نه چندان. مانع بر سر راه این هدف نه خود قلم یونیکدی نستعلیق، بلکه استفادهٔ سنگین از تکنولژی قلم سازی است (که برای خط نستعلیق گزیری از آن نیست) که مرورگرها نه توان و نه خواست آن را دارند که در سطح یک نرم‌افزار واژه پرداز از آن پشتیبانی کنند.
پس فعلاً باید توجه خود را به کارکرد این قلم در واژه‌پرداز ها معطوف کرد.
روی مک، تکنولوژی استفاده شده در این قلم (OpenType) تنها در لئوپارد درسطح سیستم قابل استفاده است که در آن نیز ارزیابی کارکرد قلم نستعلیق کمی نارسا خواهد بود. مشکل این است که خود پشتیبانی از OT در لئوپارد پدیده‌ای نورس است و اطمینانی نیست که اشکالات مشاهده شده از قلم ناشی می‌شود یا از موتور متن لئوپارد. برای بررسی کارکرد OT در لئوپارد، باید قلم‌های تثبیت شده و قابل اطمینان OT مانند قلم‌های ادوبی مورد استفاده قرار بگیرد. برای بررسی قلم نستعلیق، باید توجه را معطوف کارکرد آن در نرم‌افزارهای تثبیت شده‌ای چون محصولات خاورمیانه‌ای ادوبی کرد.
بر روی تایگر، این قلم در سطح سیستم قابل استفاده نیست. تنها مورد برای آزمایش آن Mellel است که متأسفانه ملل نیز بخاطر کمبود کاربر فارسی-عربی زبان، به اندازهٔ کافی برای تکنولوژی OT آب‌بندی نشده است. اما از هیچ خیلی بهتر است و عکس زیر نمونهٔ نستعلیق روی مِلِل است.

[saeidk]

شما درست می‌گویید. این قلم با آن قلم خیلی فرق دارد. و با آن حتی در notepad و openoffice هم می‌شود نوشت. در این فضای عقب‌مانده فارسی نویسی انجام این کار خیلی پیشرفت زیادی است.

[onfuve]

یه سوال !
نصب این فونت نکته ی خاصصی داره ؟
آخه اینجا حروف جدا از هم هستند .....

[Behnam]

[نمایش]

یه سوال !
نصب این فونت نکته ی خاصصی داره ؟
آخه اینجا حروف جدا از هم هستند .....

اگر تایگر داری این طبیعی است چون از تکنولوژی OT این قلم پشتیبانی نمی‌کند. اگرچه ما کاربران مک دیگر تا به امروز باید قادر شده باشیم که متن با حروف جدا جدا را هم بخوانیم!!

[Ahmad]

[نمایش]

یه سوال !
نصب این فونت نکته ی خاصصی داره ؟
آخه اینجا حروف جدا از هم هستند .....

با سلام
نصب خط در سیستم عامل مک بسیار ساده است و فقط با دوبار کلیک کردن روی فایل خط، برنامهٔ فانت بوک استارت می خورد و شما فقط دکمهٔ install را می‌بایست کلیک کنید تا خط نصب شود. ولی شما تا اینجای کار را درست عمل کرده‌اید یعنی خط را نصب کرده‌اید مشکل شما در این است که نسخهٔ ما قبل لئوپارد را بروی کامپیوتر خود نصب کرده‌اید. برای استفاده از این خط حتما باید سیستم عامل لئوپارد یعنی نسخهٔ ۱۰.۵ را نصب کرده باشید.

احمد

[onfuve]

آهان ... مرسی ....یعنی به این سرعت رفتید سراغ لئوپارد ؟
خب مسینکه باید تهیه کردنشو بزارم تو برنامه ! (باید فکرکنم از کجا میتونم پیدا کنم ! )

[Ahmad]

بله، در سیستم عامل لئوپارد تعدادی از مشکلات موجود در سیستم‌ های ماقبل در رابطه با پردازش زبان فارسی حل شده از جمله همین مشکل عدم بهم پیوستن حروف فارسی/عربی. البته باید دقت داشته باشید که کامپیوترتان از پس نصب لئوپارد بر می‌آید. حداقل شرط نصب لئوپارد داشتن پرسسور جی ۴ با سرعت حداقل ۹۰۰ مگاهرتز و نیز داشتن حدود ۸۰۰ مگابایت رام است. اگر این امکان را دارید تهیه و نصب لئوپارد را قویا توصیه می کنم خاصه اگر کامپیوترتان به پرادزنده های جدیدتر مجهز باشد.

احمد

[Ali.Samadi]

الان این قلم رو با ویندوز ایکس پی و آفیس ۲۰۰۷ امتحان کردم و مشکلاتش مانند مک هست

[Ahmad]

مرسی علی

من می خواستم همین کار را روز دوشنبه با کامپیوترهای محل کارم انجام دهم (ویرچوال پی سی را از کامپیوترم پاک کردم). خوب شد که شما تست کردی کار گزارش اشکال و رفع آنرا خیلی راحتر می‌کند. چون دیگر نمی‌توانند بگویند که اشکال مربوط به مک است فقط.
احمد

[Behnam]

بله این خبر خوبی است. به نظر می‌رسد که تکنولوژی OT استفاده شده در لئوپارد با تکنولوژی OT مایکروسافت نزدیکی بیشتری دارد تا با تکنولوژی OT ادوبی.
این شاید برای صنعت نشر خبر خوبی نباشد (فعلاً) ولی برای مصرف عمومی خبر خوبی است.
نیز این بدان معناست که اشکالاتی که کاربران مک (روی لئوپارد) در این قلم مشاهده کنند عموماً همان اشکالاتی خواهد بود که کاربران ویندوز مشاهده خواهند کرد. این نیز برای اصلاح قلم خبر خوبی است چون اطمینان بیشتری می‌دهد که اشکال از قلم است و نه نرم‌افزار.
نمونهٔ واژهٔ «گمگشته» نمونهٔ خوبی است. چون هم کار طراحی اضافه نیاز دارد و هم کار فنی اضافه. این تازه اول داستان آن «شیطان»ی است که عرض کردم. خدا قوت!