احتمالاً همهٔ شما با «بهنویس» آشنا هستید. سرویسی که امکان تبدیل متون تایپشدهٔ «فینگلیش» (یا پینگلیش، هر اسم مزخرف دیگهای که داره) به فارسی رو میده ( در تاپیک زیر هم در موردش صحبت شده: viewtopic.php?f=3&t=1345 ). گوگل هم این امکانِ translite رو در اینترنت ( http://www.google.com/transliterate/persian )، و بعنوان افزونهای در جیمیل قرار داده.
این سرویس جدید، که از لینکی در بالاترین به مقالهٔ زیر در روزنامهٔ شرق با اون آشنا شدم هم در همین راستاست؛ اما اینبار، این سرویس متنِ فارسینوشته شده رو «تمیز» و استاندارد میکنه...
این سرویس در آدرس زیر در دسترسه:
http://virasbaz.persianlanguage.ir
یک متن نمونه (که خود این سایت انتخاب کرده) رو قبل و بعد از این جراحی، در عکس زیر میتونید ببینید:
-----
مقالهٔ مذکور:
http://sharghnewspaper.ir/Released/89-1 ... .htm#41882
سعید احمدیپویا نوشته است:از روزي كه ايرانيان به اينترنت دسترسي پيدا كردند، نوشتن به زبان فارسي در وب، دغدغه نخست آنان بود. وبلاگنويسها و برنامهنويسها، سعي ميكردند با كدگذاريهاي مختلف، زبان سايت و وبلاگ خود را فارسي كنند. دستهاي از ايرانيها، در برابر مشكل زبان فارسي در وب، به سادهترين راه متوسل شدند و واژههاي فارسي را با حروف انگليسي نوشتند و اسم آن را پينگيليش گذاشتند! بعد از ابداع كدگذاري يونيكد، اين مشكل حل شد. استاندارد يونيكد به هر نويسه (كاراكتر) يك عدد يكتا اختصاص داد كه اين عدد مستقل از محيط، برنامه و زبان است. اين امر سبب شد پشتيباني از زبانفارسي در وبسايتها سهل و آسان شود. نكته مهم اينجا بود كه بسياري به پينگيليش نوشتن عادت كرده بودند. اين عادت، سبب نوعي سادهانگاري در نوشتار شد. سادگي انتشار مطلب در وبلاگها هم، بر گسترش اين سادهانگاري افزود. ديگر ديدن غلط املايي و نگارشي در مطالب منتشرشده، امر غريبي نبود. مطالب هر چقدر انتشارش براي نويسنده سادهتر بود، خواندنش براي مخاطب سختتر ميشد. تعدادي از وبلاگنويسان فارسي، براي اصلاح اين امر حركتي را آغاز كردند. آنها از وبلاگنويسهاي ديگر خواستند قبل از انتشار مطالبشان در وب، برخي نكات را رعايت كنند. يكي از اين نكات، رعايت نيمفاصله در نوشتههاست. بين هر دوكلمه مستقل يك فاصله (Space) قرار ميگيرد. بعضي از كلمات هستند كه از چندپاره تشكيل شدهاند. مانند پيشوند «مي» در افعال مضارع يا پسوند «ها» در اسامي جمع. آنها از نويسندهها خواستند در اينگونه موارد، به همراه كليد Space، كليد Shift را هم بفشارند تا نيمفاصله به جاي فاصله در متن توليد شود. اين امر سبب ميشد برنامههاي مختلف، هر بخش اين كلمات چندپاره را يك كلمه مستقل حساب نكنند و خطوط در ميان اين كلمات چندپاره، شكسته نشود. هرچقدر حساسيت بر نوشتار فارسي در ميان وبلاگنويسان بيشتر شد، مطالب فارسي، خوشخوانتر و آراستهتر شد و خوانش آن براي مخاطب راحتتر شد. در همين راستا، سايتي با نام «زبان فارسي» به آدرس http://persianlanguage.ir راهاندازي شده است كه هدفش شناخت علمي زبان فارسي و ارائه ابزارهاي رايانهاي فارسي است. اين سايت با نشر مقالات متعدد درباره زبان فارسي، تلاش ميكند آن را از منظر زبانشناسي بررسي كند. بخشي از مقالات اين سايت هم، به كنكاش در شيوه آموزش اين زبان ميپردازد. همچنين اين سايت با معرفي راهكارها و ابزارهاي فارسينويسي در وب، به گسترش درستنويسي اين زبان در وبسايتها و وبلاگهاي فارسي كمك ميكند. اين سايت، بهتازگي يك ويراستار آنلاين با نام «ويراسباز» راهاندازي كرده است. ويراسباز كه در آدرس http://virasbaz.persianlanguage.ir قرار دارد، متون را از نظر اصول فاصله و نيمفاصلهگذاري كنترل ميكند و فاصلههاي اضافي در متن را حذف ميكند، همچنين نشانههاي نگارشي و نويسههاي غيرفارسي را به فارسي تبديل ميكند. يكي از نكات برجسته ويراسباز، بخش تنظيمات آن است. براي نمونه، برخي ميپسندند كه كسره اضافه در واژههاي مختوم به حرف «ه» با حرف «ي» نوشته شود مانند «خانهي ما» اما فرهنگستان زبان و ادب فارسي پيشنهاد ميكند كه به شكل «خانهء ما» نوشته شود. كاربر ويراسباز ميتواند با تنظيم اين گزينه، متن را مطابق سليقه خود ويرايش كند. يكي از مزيتهاي ويراسباز، اين است كه به عنوان نرمافزار منبع باز معرفي شده است. اين به اين معني است كه پس از طي دوره آزمايشي، كد اين برنامه در اختيار همگان قرار ميگيرد و همه ميتوانند به توسعه اين نرمافزار كمك كنند. نسخه كنوني ويراسباز، يك نسخه آزمايشي است كه متون را از نظر دستور خط فارسي و اصول تايپ فارسي ويرايش ميكند. گردانندگان سايت، اين وعده را دادهاند كه در ويرايش بعدي، ويراسباز توانايي يافتن غلطهاي املايي را داشته باشد كه در صورت تحقق اين وعده، گام بزرگي در دستنويسي زبان فارسي در وب برداشته ميشود.
بگفتهٔ خود این سرویس، کارهایی که این سرویس انجام میده اینها هستند:
- ویرایش از نظر اصول فاصله و نیمفاصلهگذاری تایپ فارسی
- فارسیسازی عددهای عربی و انگلیسی
- فارسیسازی نویسههای عربی
- فارسیسازی نشانههای نگارشی
- ویرایش نشانهگذاریها
- ویرایش نیمفاصلهگذاری برخی از پیشوندها و پسوندهای رایج
- حذف فاصلههای اضافی متن
این سرویس مخصوصاً برای افرادی مثل من که تا حدی هم روی این مسائل حساس هستند (و استفاده نکردن از نیمفاصله و اعداد عربی و ...، واقعاً توی چشمشون میره) خیلی چیز مناسبیه.
اگر کسی با mod نویسی برای phpBB آشنا باشه، این سرویس (و سرویس بهنویس) میتونند گزینههای مناسبی برای یک modification باشند. و اگر بشه اونا رو با این انجمن ادغام کرد، خیلی عالی میشه؛ نتیجهش این میشه که دیگه چشممون نه به متنِ فینگلیش میخوره، نه به اعداد عربی یا انگلیسی، یا به استفادهٔ نادرست از نقطه (در فاصلهگذاریها)! مخصوصاً که اونجوری که در صفحهٔ «دربارهٔ ما» ـی این سرویس ( http://virasbaz.persianlanguage.ir/about ) گفته شده، بعد از پایدار شدن کد منبع این سرویس در دسترس عموم قرار خواهد گرفت ( http://virasbaz.persianlanguage.ir/copyright ).